តើសីលធម៌ប្រាំប្រការ និងគុណធម៌ប្រាំប្រការរបស់ខ្មែរយើងមានអ្វីខ្លះ? ចូរពន្យល់។

សីលធម៌ប្រាំប្រការ និងគុណធម៌ប្រាំប្រការរបស់ខ្មែរយើងមាន៖

មុននឹងឈានដល់ការបកស្រាយគុណធម៌( Virtue ) និងសីលធម៌ ( Morality )ប្រាំប្រការយើងគូរគប្បីយល់ពាក្យគន្លឹះជាមុនសិន៖

-គុណធម៌  គឺជាតម្លៃល្អ ដែលស្តែងចេញតាមរយៈកាយ វាចា ចិត្ត និងសកម្មភាពរបស់មនុស្ស។

-សីលធម៌  គឺជាធម៌ដែលនាំមនុស្សទៅរកអំពើល្អដែលជាកុសល ឬជាគន្លងនៃចរិយារបស់មនុស្ស ដែលរស់នៅប្រកបដោយគុណធម៌ ដើម្បីរស់នៅក្នុងសង្គម។ ឬជាទ្រឹស្តី ជាពាក្យទូន្មានទាំងឡាយណាដឹកនាំមនុស្ស ទៅរកផ្លូវល្អ ផ្លូវសុចរិត។

សីលធម៌ប្រាំប្រការរបស់មនុស្ស៖

ក. សីលធម៌ផ្ទាល់ខ្លួន

1. ចេះដឹងខុស ដឹងត្រូវ
2. ចេះស្គាល់ចាស់ព្រឹទ្ធាចារ្យ
3. ស្គាល់អ្វីល្អ ស្គាល់អ្វីអាក្រក់
4. តាំងខ្លួនជាម្ចាស់ចិត្តរបស់ខ្លួន
5. មានភាពក្លាហានក្នុងផ្លូវត្រូវ។

ខ. សីលធម៌ក្នុងគ្រួសារ

1. ឪពុកមា្តយចិញ្ចឹមកូន ដោយពុំនឹកគិតដល់ការសងគុណតបមកវិញ ព្រោះជាមុខងាររបស់គាត់
2. ធ្វើឲ្យមានភាពសុខដុមរមនា
3. ត្រូវស្រឡាញ់កូនឲ្យស្មើៗគ្នា
4. រៀបចំកូនឲ្យបានក្លាយទៅជាពលរដ្ឋពេញលេញ

គ. សីលធម៌ក្នុងវិជ្ជាជីវៈ

1. មានមនសិកាការងារខ្ពស់
2. ត្រូវរកស៊ីតាមសមត្ថភាពរបស់ខ្លួន
3. រកស៊ីតាមសម្មាអាជីវោ
4. មិនរំលោភបំពានលើអ្នកតូចជាងខ្លួន
5. មិនធ្វើការហួសកម្លាំងខ្លួន ដែលនាំឲ្យមានជំងឺឥតប្រយោជន៍ខាតបង់។

ឃ. សីលធម៌ក្នុងសង្គម

1. មិនត្រូវបែកបាក់គ្នា (ទ្រុស្តគ្នា)
2. មិនត្រូវមើលងាយមនុស្សផងគ្នា
3. ត្រូវស្រឡាញ់ ស្នេហាយុត្តិធម៌
4. ចេះរាប់អានមនុស្សទូទៅ
5. ទទួលស្គាល់ទុក្ខវេទនារបស់អ្នកដទៃ
6. មិនឈ្លានពានអ្នកដទៃ។

ង. សីលធម៌ក្នុងពិភពលោក

      ការរួមរស់ដោយសន្តិភាព ជាមួយប្រទេសដទៃ ដែលអង្គការសហប្រជាជាតិបានប្រជុំនៅទីក្រុង  បាឌុង នាប្រទេសឥណ្ឌូនេស៊ី។

សីលធម៌យល់តាមទស្សនៈអ្នកប្រាជ្ញ

សីលធម៌របស់ទស្សនវិទូ សូក្រាត

• ត្រូវយល់ដំណើរប្រព្រឹត្តទៅនៃធម្មជាតិ
• ត្រូវយល់អ្វីដែលនៅជិតយើង
• ត្រូវស្គាល់ខ្លួនឯងសិន
• ត្រូវដុសខាត់ព្រលឹងឲ្យបានប្រសើរជាងដុសខាត់សរីរៈ
• ត្រូវនិយមប្រើពាក្យថា ខ្ញុំឥតចេះអ្វីសោះ ហើយមិនត្រូវជឿថាគេចេះដែរ
• ត្រូវជជែកគ្នាដើម្បីរកការពិតជាដើម។

សីលធម៌របស់ទស្សនវិទូ ប្លាតុង

លោកជាកូនសិស្សរបស់សូក្រាត ស.វទី៥មុនគ.ស គឺជាសីលធម៌មួយបែបប្លែកពីសូក្រាតត្រង់ប្លាតុង បញ្ជាក់ថា ដើម្បីឲ្យមនុស្សមានសីលធម៌ គេត្រូវដកហូតទ្រព្យសម្បត្តិឯកជនឲ្យអស់ពីបុគ្គល គឺនៅសល់តែមនោ ពេលនោះទើបមនុស្សអាចយល់ពីតម្លៃសីលធម៌ ហើយបើមនុស្សនៅតែមានទ្រព្យ ទ្រព្យនោះនឹងក្លាយទៅជាមាយាបិទបាំងមនុស្សមិនឲ្យមើលឃើញសីលធម៌៕

សីលធម៌របស់ទស្សនវិទូ អារីស្តូត

លោកជាទស្សនវិទូក្រិចស.វទី៤មុនគ.ស ឋិតនៅត្រង់ការស្វែងរកសុភមង្គល និងការចេះសប្បាយ ព្រោះបើមនុស្សមិនចេះសប្បាយ មនុស្សនឹងត្រូវបាត់បង់តម្លៃរបស់ខ្លួនជាមនុស្ស ប៉ុន្តែសុភមង្គល និងការសប្បាយត្រូវឋិតនៅក្នុងផ្លូវត្រូវហើយមិនត្រូវសប្បាយដូចសត្វទេ។ សីលធម៌មួយបែបទៀតរបស់អារីស្តូត គឺការអប់រំឲ្យដើរផ្លូវកណ្តាលដូចជា៖

• កុំក្លាហានពេក តែកុំកំសាកពេក
• កុំចង់បានពេក តែមិនត្រូវមិនរវីរវល់សោះទេ
• កុំគិតប្រយោជន៍ផ្ទាល់ខ្លួន តែក៏មិនត្រូវភ្លេចខ្លួនឯងដែរ៕

សីលធម៌របស់ពួកខន្តីនិយម

ឋិតនៅត្រង់ការរស់នៅតាមធម្មជាតិ និងតាំងចិត្តអត់ធន់ ហើយដើម្បីអត់ធន់បានត្រូវបំបាត់តណ្ហា រៀនផ្តាច់ចិត្ត និងកុំរវើរវាយទៅលើអ្វីដែលមិនពិត ហើយដើម្បីសម្រេចបំណងទាំងអស់នេះបាន មនុស្សត្រូវមានពុទ្ធិជាគោល ព្រោះអវិជ្ជាពុំអាចឲ្យមនុស្សយល់ពីអ្វីៗបានឡើយ៕

សីលធម៌របស់ អេពីគារ

ទស្សនវិទូក្រិចស.វទី៤មុនគ.ស ឋិតនៅត្រង់ការអប់រំមនុស្សឲ្យស្វែងរកការសប្បាយតាម     ធម្មជាតិ ប៉ុន្តែត្រូវចេះជ្រើសរើសយកការសប្បាយ សកម្មភាពផ្ទុយនឹងការសប្បាយស្ងប់ស្ងាត់។

សីលធម៌របស់លោក ម៉ុងតែង

• តាំងចិត្តជាម្ចាស់របស់ខ្លួន
• កុំធ្វើអ្វីដែលឥតប្រយោជន៍
• កុំឋិតនៅក្រោមអំណាចនៃតណ្ហា
• ត្រូវប្រឆាំងនឹងអ្វីដែលមនុស្សភាគច្រើនពុំចូលចិត្ត៕

សីលធម៌របស់លោក អូគ្លុសកុង

ឋិតនៅត្រង់ការពន្យល់តម្លៃ នៃសាសនាមនុស្សជាតិ បានន័យថាសាសនាជាការប្រៀនប្រដៅសម្រាប់ អនុវត្តឲ្យបានប្រសើរក្នុងការរស់នៅ សាសនាពុំមែនជាការប្រៀនប្រដៅឲ្យគោរពបុគ្គលណាមួយទេ ទោះបីជាអាទិទេពក្តី ឬបុគ្គលណាមួយក្តី ទើបអូគ្លុសកុងបង្កើតសាសនាមួយមានឈ្មោះថា      មនុស្សជាតិ៕

សីលធម៌របស់ពុទ្ធសាសនាហីនយាន

• ការសាងកុសល
• ភាពពុំតបនឹងបាតុភូតទាំងឡាយ
• ពលីកម្មដើម្បីអ្នកដទៃ
• ការដោះស្រាយបញ្ហាផ្សេងៗ៕

សីលធម៌របស់ពុទ្ធសាសនាមហាយាន

• ការងារនិយម
• សង្គមនិយមដោយយកសង្គមមនុស្សជាគោលដៅ
• មេត្តា ករុណា មុទិតា ឧបេក្ខា៕

សីលធម៌របស់ព្រាហ្មណ៍សាសនា

• ការគោរពព្រះអាទិទេព
• ការគោរពពាក្យសច្ចៈ៕

សីលធម៌របស់គ្រិស្តសាសនា

• ព្រះអាទិទេពជួយមនុស្សទាំងអស់ ឲ្យតែមនុស្សប្រាប់ការពិតដល់វ្រះគ្រិស្ត៕

សីលធម៌របស់សាសនាឥស្លាម

• មានចែងក្នុងព្រះគម្ពីរកូរ៉ាន់
• ផ្លូវគំនិតប្រសើរជាងផ្លូវកាយ
• ឲ្យបរិភោគចំពោះអ្នកដែលស្រេកឃ្លាន
• ហាមនិនឲ្យសម្លាប់មនុស្សម្នាក់ជាដាច់ខាត ព្រោះការសម្លាប់មនុស្សម្នាក់ក៏ដូចជាសម្លាប់មនុស្សទាំងអស់គ្នាដែរ
• ស្រឡាញ់សន្តិភាព យកអំពើល្អឆ្លើយតបនឹងអំពើអាក្រក់៕

គុណធម៌៥ប្រការរបស់មនុស្ស៖

ក. គោរពមាតាបិតា ចាស់ព្រឹទ្ធាចារ្យ

• ស្គាល់នូវអំពើល្អ និងអំពើអាក្រក់
• សុចរិត ស្មោះត្រង់ យុត្តិធម៌

ខ. គោរពសិទ្ធិមនុស្ស

• ការមិនរើសអើង ( ភេទ ពូជសាសន៍ វណ្ណៈ )
• ការអត់ឱន សណ្តោសប្រោសប្រណី
• ការយោគយល់ ផ្តល់ការអធ្យាស្រ័យ

គ. ព្រហ្មវិហារធម៌ទាំង៤

• មេត្តាៈ ផ្សាយសេចក្តីរាប់អានទៅរកសព្វសត្វ។      
• ករុណាៈ ផ្សាយសេចក្តីអាណិតអាសូរទៅរកសព្វសត្វ។
• មុទិតាៈ ផ្សាយអំណរទៅរកសព្វសត្វ ដែលបានសេចក្តីសុខចម្រើន ពោលគឺមានអំណរនឹងគេបានសុខ     ចម្រើន។
• ឧបេក្ខាៈ ផ្សាយសេចក្តីស្មោះស្មើទៅរកសព្វសត្វ។

ឃ. សីលប្រាំ

• បាណាតិបាតា វេរមណីៈ ការមិនសម្លាប់ជីវិតមនុស្ស សត្វ។  
• អទិន្នាទានា វេរមណីៈ ការមិនលួច ទ្រព្យសម្បត្តិរបស់អ្នកដទៃ។
• កាមេសុ មិច្ឆាចារា វេរមណីៈ ការមិនលួចប្រពន្ធ ប្តី កូនអ្នកដទៃ។
• មុសាវាទា វេរមណីៈ ការមិនពោលពាក្យភូតភរ កុហកអ្នកដទៃ។
• សុរា វេរមណីៈ ការមិនសេពគ្រឿងស្រវឹង ទឹកត្នោតជូរ។

ង. ទសពិធរាជធម៌ទាំង១០ប្រការ

• ទានៈ ការធ្វើអំណោយ។
• សីលៈ ការរក្សាសីល៥ជានិច្ច ឬរក្សាសីល១០មួយដងមួយកាល។
• បរិច្ចាគៈ ការចំណាយព្រះរាជទ្រព្យ ទំនុកបម្រុងប្រទេសជាតិ។
• អាជ្ជវៈ មានសេចក្តីត្រង់។
• មទ្ទវៈ មានសេចក្តីទន់ភ្លន់ ស្លូតបូត សុភាពរាបសា។
• តបៈ​​​​​​​ ការកាន់ឧបោសថសីលតាមកាលកំណត់ម្តងៗ (ម.ព. តបៈ ឬតបះផង)។
• អក្កោធនៈ មិនកម្តៅក្រហាយអ្នកដទៃ។
• អវិហឹសាៈ មិនបៀតបៀនអ្នកដទៃ។
• ខន្តិ (ខន្តី) មានសេចក្តីអត់ធន់។
• អវិរោធនៈ​​​​​​​ មិនបំពានលើធម៌ លើច្បាប់៕